FB

W końcu lat 70. XIX w. księżna Helena Radziwiłlowa rozpoczęła wieloletni proces tworzenia dużego założenia ogrodowego, w stylu parków angielskich, w swojej rezydencji w Nieborowie i pobliskiej Arkadii. Ważnym elementem ideowym tej koncepcji było zgromadzenie na terenie parku kolekcji różnych form reliktów oraz konstrukcji architektonicznych związanych z minionymi epokami historycznymi . Koncepcja ogrodu w Nieborowie oraz Arkadii w ciągu następnych dziesięcioleci ewoluowała lecz gromadzone na ich terenie pamiątki historyczne stały się jej istotnymi i trwałymi składnikami. Znajdująca się w zbiorach kolumna pręgierzowa trafiła do kolekcji w końcu XIX w., zapewne z wyburzanego Pałacu Prymasowskiego w Łowiczu. Obiekt prawdopodobne historycznie związany był z tym miastem. Słup hańby pierwotnie został umieszczony w kompleksie parkowym Arkadii obok budynku tzw. Przybytku Arcykapłana. Niedługo później został przeniesiony przed wejście do wzniesionego wtedy kościoła w Nieborowie, będącego również mauzoleum Radziwiłłów, a na początku lat 30. XX w. trafił do przypałacowego parku w samym Nieborowie . Piaskowcowa kolumna posadowiona została na osi głównej alei ogrodu pałacowego, w odległości ok. 150 m od samej rezydencji. Umieszczona jest na płaskim cokole w formie walca. Trzon, u dołu i góry zdobiony półokrągłymi wałkami, ma wysokość 219 cm i średnicę ok. 42 cm. Mniej więcej w połowie jego wysokości znajdują się cztery płaskorzeźbione maski twarzy lub demonów, w których w przeszłości zamontowane były prawdopodobnie łańcuchy z kunami. Widoczne są pozostałości mocowań.

Dość zaskakujące i zbyt szerokie jest datowanie zabytku, na XI/XIII w. i zakwalifikowanie go jako obiektu wczesnośredniowiecznego . Analiza stylistyczna masek i ich związek z trzonem kolumny powinny dać asumpt do dalszych badań tego niezwykle interesującego zabytku.

Nadesłał: Mariusz Janikowski