FB

Kamienie krzyżowe

[singlepic=214,170,240,web20,left]Kamienie krzyżowe mają kształt prostokątnej płyty z wyrytym krzyżem typu łacińskiego, maltańskiego, barokowego lub kotwicowego, której wysokość rzadko przekracza 1,5 metra. Często towarzyszą im ryty przedstawiające różne rodzaje broni, narzędzi, względnie krótszych lub dłuższych napisów.
Ich powstanie według niektórych badaczy mogło być związane z funkcjami nagrobnymi. Może to dotyczyć wybranych obiektów, zwłaszcza tych, które posiadają, np.: ryty skrzyżowanych piszczeli z trupią czaszką – elementu niegdyś powszechnie umieszczanego na nagrobkach, a zanikającego w XIX w. Wśród kamieni krzyżowych możemy spotkać takie, które pełniły funkcje ostrzegawcze, np.: zakaz wstępu. Przykładowo w Czechach w miejscowościach Čimer u Třebiča oray Trnava (okres Třebič) obiekty krzyżowe posiadają wyryte symbole rąk mające znaczyć “stój, nie idź dalej”. Generalnie jednak znaczna większość kamieni krzyżowych została wystawiona w celach upamiętniających czyjąś gwałtowną i niespodziewaną śmierć. Potwierdzają to napisy mówiące o tragicznie zmarłych osobach w wyniku nagłych okoliczności, np.: utopienie, porażenie piorunem. Przykładowo na obiekcie w czeskiej miejscowości Zvolenovice (okres Jihlava) wyryto wymowny napis mówiący o nagłym zejściu ze świata w roku 1762 Gozefa Rambozka – [LP 1762 W TOMTO MISTE NEDLE ZESEL SWETA ZKAZEL SE GOZEF RAMBOZEK]. Oprócz napisów kamiennie krzyżowe są bogato opatrzone różnorakimi rytami i znakami, np: miecz, topór, włócznia, strzała, kielich, hostia, czy postacie ludzkie. Bardziej osobliwe to przedstawienia koła od wozu, pistoletu, strzelby, noży i… wiader do noszenia wody. Niejednokrotnie na jednym obiekcie uwidoczniona kilka różnych rytów, np.: włócznia, topór, miecz.
Ich występowanie możemy zaobserwować i na Śląsku, np.: Płakowice k/Lwówka Śląskiego, Uniegoszcz (Lubań). Jednak najwięcej tego typu zabytków odnajdziemy na południu Czech w okolicy miast Jihlava, Pelchřimov, Třebíč, Ždˇár nad Sázavou. Natomiast w Niemczech występują one licznie w okolicach Hannoveru Kassel.