W sobotę 5 września 2020 roku przez Stanowice (pow. świdnicki, gmina Strzegom) przeszła gwałtowna burza, która spowodowała znaczne zniszczenia w samej miejscowości i jej okolicy. Połamane drzewa, zawalone dachy, podtopienia ulic – to jedne z wielu skutków nawałnicy. Silny wiatr strącił iglicę wieńczącą hełm kościoła Najświętszego Serca Pana Jezusa. W większości metalowa konstrukcja z głowicą i krzyżem nieszczęśliwie spadła bezpośrednio na kamienny krzyż stojący przed wejściem do świątyni, powodując uszkodzenie i odłamanie jednego ramienia zabytku.
Zniszczony podczas burzy zabytek jest jednym z najbardziej interesujących kamiennych krzyży w okolicy, o nieproporcjonalnie dużych rozmiarach (113x127x35 cm), mimoże zachował się jedynie fragment, górna część zabytku. Prawdopodobnie pierwotnie krzyż był znacznie większy. Zabytekzostał odkryty we wrześniu 1988 roku podczas prac ziemnych w pobliżu domu nr 12c w Stanowicach. Przez kilkanaście lat znajdował się w okolicy miejsca znalezienia, a po 2000 roku został przeniesiony na teren przy kościele Najświętszego Serca Pana Jezusa w Stanowicach. To z tym krzyżem często wiązana jest najstarsza zachowana śląska ugoda kompozycyjna z 1305 roku, której oryginał przechowywany jest w archiwum w Pradze. Jednak niemożliwe jest potwierdzenie tej teorii, ponieważ w Stanowicach dawniej znajdował się jeszcze drugi kamienny krzyż, przeniesiony w 1986 roku do sieni zamku Grodno w Zagórzu Śląskim. Nie wiadomo którego z tych krzyży (lub być może zupełnie innego) dotyczy wspomniany dokument, dlatego są to tylko domysły.
O tragicznej burzy i zniszczeniu kamiennego krzyża donosiły portale internetowe: www.swidnica24.pl i www.tvn24.pl/wroclaw. 7 września, dwa dni po tragicznej burzy, wybrałem się do Stanowic żeby ocenić stan zabytku. Oględziny na miejscu zdarzenia wykazały, że mimo poważnego uszkodzenia, krzyż uległ złamaniu na dwie części, z równym, prostym pęknięciem, dlatego powinno być możliwe scalenie zabytku. Miejmy nadzieję, że w najbliższym czasie znajdą się środki umożliwiające skuteczną rekonstrukcję krzyża i przywrócenie mu dawnego wyglądu.
Nadesłał: Antoni Miziołek